„Uczelnia szkole, naukowcy uczniom”

Pod takim hasłem, dnia 21 stycznia 2020 roku, w Zespole Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych im. prof. Sylwestra Kaliskiego w Toruniu, zrealizowany został, po raz kolejny, cykl wykładów popularno-naukowych. Zajęcia te przeprowadzili pracownicy naukowi Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie. Przedsięwzięcie to nabrało już charakteru cyklicznego. Cykliczność ta nie nadała mu jednak wymiaru standartowości.

Było to spotkanie wyjątkowe i to przynajmniej z dwóch względów. Pierwszym z nich jest fakt, że odbyło się ono w roku jubileuszu 75-lecia istnienia szkoły. Drugi określony został obecnością wyjątkowych i nadzwyczajnych gości. Z ramienia Wojskowej Akademii Technicznej była to pani dr hab. inż. Marzena Tykarska prof. WAT – prorektor ds. studenckich tej Uczelni i płk rez. mgr inż. Wiesław Szczygielski z Działu Spraw Studenckich WAT, oraz wykładowcy: dr inż. Marek Suproniuk z Zakładu Obwodów i Sygnałów Instytutu Systemów Elektronicznych na Wydziale Elektronicznym, dr inż. Adam Rutkowski z Zakładu Mikrofal w Instytucie Radioelektroniki na Wydziale Elektronicznym, dr inż. Marek Świerczewski z Zakładu Mechaniki i Konstrukcji Specjalnych w Instytucie Mechaniki i Inżynierii Obliczeniowej na Wydziale Inżynierii Mechanicznej, mgr inż. Judyta Rećko z Zakładu Materiałów Wybuchowych w Instytucie Chemii na Wydziale Nowych Technologii i Chemii oraz studentka III roku chemii Laura Pastuszka.

Wojewódzkie władze oświatowe reprezentował pan mgr Czesław Stawikowski – st. wizytator Kujawsko-Pomorskiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Bydgoszczy. Władze Torunia reprezentowane były przez panią mgr Katarzynę Nowicką-Skuza – z-cę dyrektora Wydziału Edukacji Gminy Miasta Toruń oraz panią Paulinę Książkiewicz – inspektora Wydziału Edukacji Gminy Miasta Toruń.

Organizatorami tego spotkania obok Dyrekcji ZSMEiE oraz Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół ZSMEiE był Dział Spraw Studenckich WAT.
Część oficjalną otworzyła pani mgr Małgorzata Łopatko – dyrektor ZSMEiE, która powitała gości, nauczycieli i uczniów i wyraziła ogromne zadowolenie z faktu efektywnego realizowania się patronatu naukowego WAT nad szkołą. Przypomniała też najważniejsze wielorakie wydarzenia wynikające ze wzajemnych kontaktów WAT i  ZSMEiE zasadzających się na Liście Intencyjnym z 27.11.2009 roku o współpracy WAT ze szkołami im. Sylwestra Kaliskiego oraz na Listach Intencyjnych z dnia 25.03.2017 roku podpisanych przez dyrektora ZSMEiE z dziekanami Wydziałów: Cybernetyki, Elektroniki, Mechatroniki i Lotnictwa, Mechanicznym oraz Instytutem Optoelektroniki WAT.
Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Zespołu Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych w Toruniu – mgr Jerzy Konopiński witając zebranych zwrócił uwagę na przypadające w tym roku jubileusze: 75-lecia funkcjonowania szkoły, 35-lecia ustanowienia prof. Sylwestra Kaliskiego Patronem Szkoły oraz jego 95 rocznicą urodzin. Zaznaczył również, że przyjazna współpraca szkoły i uczelni wynika też z faktu, że WAT oraz wyżej wymienione wydziały są instytucjonalnymi członkami wspierającymi Stowarzyszenia, natomiast pani prorektor, dziekani i prodziekani oraz wielu pracowników naukowych i innych są indywidualnymi członkami wspierającymi, a Rektor – Komendant WAT – gen. bryg. dr hab. inż. Tadeusz Szczurek prof. WAT zaszczycił Stowarzyszenie przyjęciem tytułu Honorowego Członka Stowarzyszenia.
W swoim wystąpieniu pani prorektor – dr hab. inż. Marzena Tykarska prof. WAT podziękowała za zaproszenie, wyraziła zadowolenie z możliwości poznania naszej szkoły, jej problemów i sukcesów oraz z tego, że wśród nauczycieli i uczniów występuje duże zapotrzebowanie na pozyskiwanie i rozszerzanie wiedzy politechnicznej. Wyraziła przekonanie, że między naszymi instytucjami kontynuowana będzie współpraca merytoryczna i organizacyjna.

Na koniec tej części głos zabrał przedstawiciel Kuratorium mgr Czesław Stawikowski zwracając uwagę na znaczenie rozwoju szkolnictwa zawodowego kształcącego kadry dla gospodarki narodowej. Za ważne uznał takie inicjatywy, jak udział uczelnianych pracowników naukowych w przekazie wiedzy politechnicznej i rozwijaniu horyzontów intelektualnych i ambicjonalnych uczniów szkół średnich.

W części roboczej spotkania młodzież przegrupowała się w cztery zespoły, które w odrębnych  salach miały możliwość wysłuchania różnych wykładów.
Pierwszy z nich: „To co nie niewidzialne dla oka. Świat w zwolnionym tempie” realizował dr inż. Marek Świerczewski. Motywem przewodnim wykładu było uświadomienie młodzieży możliwości wykorzystania szybkich kamer do rozwiązywania wielu problemów naukowych i inżynierskich pojawiających się obecnie nie tylko w gospodarce, ale i życiu codziennym. Przedstawione problemy, w dużej mierze oparte były na przykładach badań realizowanych w Instytucie Mechaniki i Inżynierii Obliczeniowej Wydziału Inżynierii Mechanicznej, wskazywały potencjalne korzyści z zastosowania tego podejścia w rozwiązywaniu zagadnień. Uczniowie mieli okazję zapoznać się z wynikami badań nad poprawą bezpieczeństwa pasażerów pojazdów kołowych. Prezentowane przykłady dotyczyły możliwości wykorzystania szybkich kamer rejestrujących zjawiska z prędkością od kilkudziesięciu do kilku milionów klatek na sekundę pozwalających na wyznaczenie prędkości szybko poruszających się obiektów oraz obserwację obiektu w czasie jego przemieszczenia się.
Największe  zainteresowanie uczniów wzbudziły symulacje dotyczące bezpieczeństwa biernego (testy zderzeniowe) pasażerów pojazdów drogowych, w tym wojskowych, gdzie dzięki nagraniom możliwe jest obserwowanie zachodzących procesów niszczenia, które w rzeczywistości trwają ułamki sekund.
Drugi z nich przeprowadził dr inż. Adam Rutkowski. Wykład nosił tytuł: „Jak zobaczyć co nadaje i odbiera telefon komórkowy”. Prowadzący omówił wybrane elementy sieci telefonii komórkowej. W przystępny sposób przedstawiono pojęcia i opis matematyczny dotyczący fal elektromagnetycznych. Pokazał podstawy teoretyczne oraz rozwiązania opracowanych w Zakładzie Mikrofal IRE WEL WAT układów pozwalających w bardzo krótkim czasie dokonywać pomiarów chwilowych wartości częstotliwości i fazy sygnałów mikrofalowych emitowanych, a także odbieranych przez telefon komórkowy oraz wyznaczać kierunki położenia zarówno telefonów komórkowych jak i stacji bazowych. Zaprezentował przykład efektów funkcjonowania symulatora komputerowego urządzenia namierzania źródeł mikrofalowych, wykorzystywanego w procesie dydaktycznym przez studentów kształcących się w Zakładzie Mikrofal IRE WEL WAT. NA koniec zaakcentował potrzebę kreatywnego zdobywania wszechstronnej wiedzy przez młodzież już od początkowych klas szkoły podstawowej i średniej gdyż wciąż istnieje wiele problemów technicznych i technologicznych, których rozwiązanie jest zadaniem stojącym przed kolejnymi pokoleniami. Dr inż. Adam Rutkowski stwierdził też, iż bardzo duże wrażenie na wykładowcach z WAT zrobiły prace własne wykonane i zaprezentowane przez uczniów ZSMEiE.
Dr inż. Marek Suproniuk z Instytutu Systemów Elektronicznych Wydziału Elektroniki przeprowadził wykład na temat „Inteligentne instalacje elektryczne”. Na początku wykładu przedstawił podstawowe zagadnienia związane z instalacjami elektrycznymi. W ramach wprowadzenia omówił podstawowe parametry energii elektrycznej: prąd, napięcie oraz moc. Omówił też odbiorniki energii elektrycznej używane w gospodarstwie domowym. Przedstawił w jaki sposób jest zbudowana tradycyjna instalacja elektryczna. Na zakończenie tej części wykładu prowadzący go powiedział jakie mogą być koszty energii elektrycznej dla typowych gospodarstw domowych. Słuchacze wyrażali swoje opinie na temat sposobów oszczędzania energii elektrycznej. W dalszej części wykładu zaprezentowano zagadnienia związane z inteligentnymi instalacjami elektrycznymi. Wykazano różnicę między inteligentną a tradycyjną instalacją elektryczną. Pokazano jaka idea przyświecała powstaniu inteligentnych instalacji elektrycznych, jakie funkcje są realizowane przez te instalacje oraz zaprezentowano najpowszechniej stosowane na rynku polskim i europejskim rozwiązania. Na zakończenie wykładu omówiono system KNX, najpopularniejszy na rynku europejskim system automatyki budynkowej. Wybrane osoby miały możliwość połączenia instalacji elektrycznej oraz przetestowania zaprogramowanych funkcji dzięki mobilnemu stanowisku laboratoryjnemu. Pokaz systemu KNX był możliwy dzięki stanowisku udostępnianemu przez firmę Schneider Electric w ramach porozumienia z Wydziałem Elektroniki WAT. Na zakończenie wykładu wyjaśniano kwestie, które szczególnie zainteresowały uczniów.
Ostatni wykład przygotowały panie: mgr inż. Judyta Rećko z Zakładu Materiałów Wybuchowych oraz studentka III roku chemii Laura Pastuszka. Treścią wykładu były materiały wybuchowe, które przez wiele lat kojarzyły się wszystkim z wojskiem i przemysłem zbrojeniowym. Jednakże nie jest to ich główne zastosowanie. Szacuje się, że wykorzystanie materiałów wybuchowych w przemyśle zbrojeniowym to zaledwie 2% wszystkich zastosowań. Głównym obszarem ich wykorzystanie jest górnictwo. Azotan amonu, znany wszystkim nawóz azotowy, to materiał wybuchowy, który w połączeniu z proszkami metali, olejami lub w formie materiałów emulsyjnych i zawiesinowych to najczęściej wykorzystywany materiał strzałowy. Także w systemach bezpieczeństwa samochodów, czy samolotów nie obejdziemy się bez materiałów wybuchowych. Poduszki powietrzne działają dzięki mieszaninie pirotechnicznej, która w momencie wypadku ulega spaleniu i generowaniu dużych ilości azotu wypełniającego nylonowy worek poduszki. Pirotechniczne pasy bezpieczeństwa dzięki ładunkom nitrocelulozowym nie tylko powodują skrócenie pasa bezpieczeństwa, ale także przytrzymanie ciała człowieka w fotelu. Pilot katapultujący się z samolotu opuszcza go dzięki silnikom rakietowym znajdującym się z tyłu fotela. Materiały wybuchowe to także medycyna. Niektóre związki wykazują silne działanie fizjologiczne i powodują szybkie rozszerzanie się naczyń krwionośnych. Właściwość ta została wykorzystana w chorobach układu krążenia i serca. Materiały te znalazły jeszcze wiele zastosowań o których byśmy nie pomyśleli. Temu przekazowi werbalnemu towarzyszyły pokazy i eksperymenty.

W tym czasie pani prorektor WAT i pani dyrektor ZSMEiE oraz panowie: wizytator Kuratorium oraz prezes Zarządu i Stowarzyszenia wizytowali szkołę, gabinety lekcyjne i pracownie przedmiotowe. Zwrócono przy tym uwagę na mnogość obiektów ekspozycyjnych w różnych pomieszczeniach szkoły, internatu i pracowni poświęconych Patronowi Szkoły – prof. Sylwestrowi Kaliskiemu i jego dokonaniom. Żeby dopełnić tego tematu, pani prorektor WAT udała się w towarzystwie prezesa Zarządu Stowarzyszenia – inspiratora tych upamiętniających dokonań, na ulicę Mickiewicza 79 pod tablicę informującą o tym, że w kamienicy, na której jest ona zainstalowana, urodził się i kilkanaście lat mieszkał prof. Kaliski. Po powrocie prowadzono szereg kuluarowych rozmów, które bez wątpienia pozwoliły na jeszcze lepsze wzajemne poznanie się i porozumienie gości i gospodarzy.

W tegorocznej edycji wykładów „Uczelnia szkole, naukowcy uczniom” udział wzięło ponad 300 uczniów naszej szkoły, którzy prezentowali duże nim zainteresowanie i wyrażali zadowolenie oraz uznanie dla przekazu podawanej im wiedzy. Spośród wielu pozyskanych opinii prezentujemy tu kilka z nich:

„Moim zdaniem wykłady z WAT-u były interesujące. Najbardziej zainteresował mnie wykład o inteligentnych instalacjach elektrycznych. Wykładowca opowiadał w nim o wadach i zaletach takiego rozwiązania. Zdecydowanie największą zaletą takiego rozwiązania jest możliwość sterowania całym domem z poziomu telefonu, z dowolnego miejsca na świecie.
Niemniej ciekawy był wykład pod tytułem „To co niewidzialne dla oka. Świat w zwolnionym tempie”. Dowiedziałem się, że Rosomak jest najpopularniejszym opancerzonym pojazdem w Polsce. Bardzo zaciekawiło mnie to, w jaki sposób sprawdza się wytrzymałość samochodu, oraz w jaki sposób opracowywane są bariery energochłonne. Gdyby nie ten wykład, nie wiedziałbym w jaki sposób uniknąć uderzenia z wyrzutni RPG.”

„Pierwszy wykład nazywał się „To co nieuchwytne dla oka. Świat w zwolnionym tempie.” Wykładowca, ciekawie opowiadał o sytuacjach, gdzie wykorzystywane są specjalistyczne kamery do wykonywania filmów na przykład wystrzeliwanych pocisków. Dowiedziałem się również o sposobach zabezpieczania maszyn wojskowych na misjach wojennych, jak ocenia się wytrzymałość pojazdów cywilnych oraz jak ważna jest sprawa bezpieczeństwa na wojnie. Ciekawym momentem była również prezentacja o barierach ochronnych, w jaki sposób sprawdza się ich wytrzymałość. Wykład był bardzo pouczający i na pewno warto było posłuchać. Wykład „Inteligentne instalacje elektryczne” dla mnie był bardzo ciekawy, jako przyszły elektryk dowiedziałem się wielu ciekawych rzeczy, o tym jak zaprojektować instalacje, o systemach zabezpieczających, czy o ciekawych nietuzinkowych rozwiązaniach dla domu i ogrodu. Prowadzący opowiedział i wytłumaczył w jaki sposób działa BMS czy UPS i jak ważne jest dobranie odpowiedniego osprzętu, aby instalacja działała prawidłowo.
Nauczyłem się dużo o najnowocześniejszych rozwiązaniach wykorzystywanych w elektryce, które przydadzą mi się w pracy.”

„Pierwszy wykład był związany ściśle z tematyką zabezpieczania i obrony pojazdów wojskowych opancerzonych przed atakami terrorystycznymi za pomocą pocisków RPG. Dowiedziałem się między innymi jak w prosty sposób przy pomocy siatki oraz anty-pocisku zatrzymać pocisk RPG przed pojazdem nie uszkadzając przy tym wozu bojowego lub czołgu. Pręty to również bardzo dobre rozwiązanie zmuszające pocisk do wybuchu przed pancerzem pojazdu. Wykładowca przybliżył nam ze szczegółami powagę tematu. Nigdy nie zdawałem sobie sprawy że ludzie giną głównie od fali uderzeniowej powstałej podczas wybuchu a nie od odłamków pocisku.
Prezentowany wykład zawierał filmy przygotowane przez autora wykładu. Filmy były idealnym odzwierciedleniem teorii jaką nam tłumaczono. Dzięki takiej wizualizacji mogliśmy lepiej zrozumieć omawiane sytuacje. Następną ciekawostką jaką nam przekazano była ocena wytrzymałości pojazdów zarówno cywilnych jak i wojskowych tzw. testy zderzeniowe. Najbardziej zaskakujące okazały się testy barier drogowych i to jak przez swój kształt pochłaniają energię uderzenia. Jako, że interesuję się sprzętem wykorzystywanym w wojsku, wykład był dla mnie bardzo interesujący. Prezentacje, wystąpienia oraz wiedza posiadana przez wykładowców z Wojskowej Akademii Technicznej zrobiła na mnie ogromne wrażenie i liczę na więcej ciekawych wykładów z ich strony.”

„Podczas wykładu można było dowiedzieć się ciekawych rzeczy na temat barier drogowych. Na wykładzie zaprezentowano 4 rodzaje barier drogowych o różnych budowach i materiałach energochłonnych. Do sprawdzania tego, jak działają owe bariery, były robione tzw. crashtesty… Wyniki tego crashtestu były porównywane do cyfrowych symulacji stworzonych przez komputer. Wyniki obu testów były zaskakująco podobne. Według mnie wykłady były bardzo ciekawe. Podczas nich pojawili się ludzie z TV Toruń, którzy nagrali część prezentacji. Polecam wybrać się kiedyś na taki wykład, ponieważ jest on naprawdę ciekawy szczególnie dla osób, które interesują się taką tematyką.”

„Wykład „Inteligentne instalacje elektryczne” prowadził go dr inż. Marek Suproniuk. Tematem głównym tego wykładu były połączone systemy w domkach jednorodzinnych. Bardzo ten wykład mi się spodobał, ponieważ był skierowany pod mój profil i mogłem go rozumieć. Podsumowując te wykłady, moim zdaniem, nie były one stratą czasu i byłem zaskoczony wiedzą i umiejętnościami prowadzących te wykłady. Z pewnością panowie zaciekawili mnie tematem wykładów. Polecam się wybrać na podobne wykłady.”

Wielu uczniów zgłosiło swój akces do planowanego wyjazdu na tegoroczny „Dzień Otwarty WAT”.
Wykładom towarzyszyło prezentowanie się Akademii na stoisku promocyjnym, której to akcji patronował płk rez. mgr inż. Wiesław Szczygielski, który wraz ze st. szer. pchor. Sebastianem Krześniakiem informował uczniów o uczelni i warunkach naboru oraz odpowiadali na pytania zainteresowanych uczniów.
Wydarzeniu popularno-naukowemu, jakim były wykłady, towarzyszyła obsługa medialna „Gazety Wyborczej”, Polskiego Radio Pomorza i Kujaw, oraz TV Toruń, którym to mediom wywiadów udzieliła pani prorektor WAT oraz pani dyrektor ZSMEiE.
Tegoroczne przedsięwzięcie wykładowe należy uznać za ciekawe i znaczące oraz obustronnie korzystne.

Tekst: Jerzy Konopiński
Zdjęcia: Grzegorz Płomiński
Adrian Weredycki